CULTISMES I VOCABULARI CIENTÍFIC D'ORIGEN GREC
El préstec de cultismes i termes científics del grec al català es fa a través d'unes regles de transcripció que cal conèixer. Aquí en teniu nombrosos exemples, però aquesta llista no pretén pas ser exhaustiva.
mot grec |
significat |
lexema o forma en composició |
exemples |
ἀ-, ἀν- |
no |
a-, an- |
afònic, acrític |
ἄθλος τό
ἀθλητής ὁ |
premi
atleta |
atleta, atlet-, -atló |
atlètic, triatló, pentatló |
αἷμα τό |
sang |
hema-, hemo- |
hematoma, hemofília, hemorràgia |
ἄλγος τό |
dolor |
-àlgia, -algèsic |
nostàlgia, analgèsic |
ἀνήρ ὁ |
home |
andro- |
androgin, andròleg, androide |
-àndria |
poliàndria, misàndria |
ἄνθρωπος ὁ |
ésser humà |
antropo- |
antropologia, antropòfag |
-antrop, -antropia, -antròpic |
misantrop, filantropia |
ἀρχαῖος α ον |
antic |
arqueo- |
arqueologia, arqueobacteri |
ἀστηρ ὁ |
estel |
astro-, aster- |
astronomia, astronauta, asteroide |
αὐτός ή όν |
ell mateix |
auto- |
autonomia, automòbil, autòmata |
βαρύς εῖα ύ
βάρος τό |
pesant pes |
bari-, baro- |
baríton, baròmetre |
βιβλίον τό |
llibre |
biblio- |
biblioteca, bibliografia, bibliòfil |
βίος ὁ |
vida |
bio- |
biosfera, biologia |
-bi |
microbi, amfibi, aerobi |
γάμος ὁ |
casament |
-gam, gàmia |
polígam, endogàmia |
γένος τό |
naixement |
gen-, geno- |
genètic, genoma |
-gen |
hidrogen, oxigen |
γῆ ἡ |
terra |
geo-, |
geografia, geologia, |
γλυκύς εῖα ύ |
dolç |
gluco-, glic-, glico- |
glucosa, glicèrid, glicogen |
γραφή ἡ γράφω |
escriptura
escriure |
graf-, grafo- |
grafòleg, grafia |
-graf, -grafa, -grafia |
autògraf, biografia, bolígraf, mecanògrafa, paleografia, polígraf, |
γυνή ἡ |
dona |
ginec-, gineco- |
gineceu, ginecòleg |
-gin, -gínia |
androgin, misogínia |
δέκα |
deu |
deca- |
decatló, dècada, decàleg, decasíl·lab, |
δῆμος ὁ |
poble |
demo- |
democràcia, demografia, demoscòpia |
ἐγώ |
jo |
ego- |
egocèntric, egoista |
εἰκών ἡ |
imatge |
icon-, icono- |
iconoclasta, iconografia, icònic |
ἔργον τό |
treball |
ergo- |
ergoteràpia, ergonomia |
-ergia, -ergètic |
energia, energètic, sinergia, |
ἕτερος α ον |
altre |
heter-, hetero- |
heterodox, heterosexual, heterònim |
ἡγεμών ὁ |
domini |
hegemon- |
hegemonia, hegemònic |
ἡμέρα ἡ |
dia |
hemero- |
hemeroteca, hemeralopia |
ἦπαρ ἦπατος τό |
fetge |
hepat-, hepato- |
hepàtic, hepatitis, hepatòleg |
θάνατος ὁ |
mort |
tanato- |
tanatori, tanatologia, tanatofòbia |
θεός ὁ |
déu |
-te- |
ateu, panteisme, panteó |
teo- |
teologia, teocràcia |
θερμός ή όν |
calent |
termo- |
termòmetre, termonuclear |
ἰατρός ὁ |
metge |
iatro- |
iatroquímica |
-iatre, -iatria, -iatric |
pediatre, geriàtric, psiquiatria, |
ἵππος ὁ |
cavall |
hip-, hipo- |
hípica, hipòdrom, hipopòtam |
κατά |
avall, sota |
cat-, cata- |
catàleg, cataplasma |
κόσμος ὁ |
univers, ordre |
cosm-, cosmo- |
cosmos, cosmogonia |
κρύπτω |
amagar |
cript-, cripto- |
críptic, criptojueu |
κυβερνητικός |
de pilot (timoner) |
cibernètic, ciber-, |
ciberespai, cibercafè |
λέξις ἡ λέγω |
parla
parlar |
lèxic, -lèxia |
dislèxia, lèxic |
λευκός ή όν |
blanc |
leuco- |
leucocit, |
λίθος ὁ |
pedra |
lito- |
litografia, |
-lit, -lític |
monòlit, megalític, neolític |
λόγος ὁ |
raó, paraula, estudi |
logo- |
arqueologia, biologia, psicologia, filòleg, |
-logia, -leg/-loga |
μέγας μεγάλη μέγα |
gran |
mega- |
megàfon, megalític |
μέλας μέλαινα μέλαν |
negre |
melano- |
melanina, Melanèsia |
μετά |
després de |
meta- |
metamorfosi, metafísica, metàfora |
μέτρον τό |
mesura |
metro- |
metre |
-metre, |
baròmetre, hexàmetre, quilòmetre |
μικρός ά όν |
petit |
micro- |
microbiologia, micròfon, microscopi |
μισέω ῶ |
odiar |
mis-, miso- |
misantrop, misogin, misàndria |
μορφή ἡ |
forma |
morf-, morfo- |
morfema, morfologia, morfometria |
-morf, -mòrfic |
amorf, antropomòrfic |
μόνος η ον |
un sol |
mono- |
monoteisme, monosíl·lab , monòton |
νευρά ἡ
νεῦρον τό |
nervi |
neur-, neuro- |
neurastènic, neurona, neurosi |
νεκρός ά όν |
mort |
necro- |
necrofília, necròpolis, necrològica |
νόμος ὁ |
llei, costum |
-nomia |
astronomia, gastronomia |
ξένος η ον |
estranger |
xeno- |
xenòfob, xenofília |
οἶκος ὁ |
casa |
eco- |
economia, ecosistema, ecologia |
ὀκτώ |
vuit |
oct-, octo- |
octaedre, octogonal, |
ὀλίγος η ον |
poc |
oligo- |
oligarquia, oligofrènic, oligopoli |
ὅμοιος α ον |
semblant |
homeo- |
homeopatia, homeoterm |
ὁμός ή όν |
el mateix |
hom-, homo- |
homosexual, homogeni, homònim |
ὄνομα τό |
nom |
onoma- |
onomatopeia, onomàstic, |
-onímia, -ònim |
sinonímia, antònim, homònim |
ὀρθός ή όν |
recte |
orto- |
ortodòncia, ortografia, ortodòxia |
ὄρος τό |
muntanya |
oro- |
orografia, orònim, orogènesi |
παῖς ὁ |
infant |
ped-, pedo- |
pedagogia, pedòfil |
παλαιός ά όν |
antic |
paleo- |
paleografia, paleontòleg |
πᾶς πᾶσα πᾶν |
tot |
pan- |
panorama, panteista, panteó |
πέντε |
cinc |
penta- |
pentagrama, pentàgon |
περί |
al voltant |
peri- |
periscopi, perímetre, periple |
πέτρα ἡ |
pedra |
petro- |
petroli, petrodòlar |
πνεῦμα τό |
pulmó |
neum-, neumo- |
neumàtic, neumòleg, neumonia |
ποιέω |
fer, crear |
poe- |
poeta, poesia |
πόλις ἡ |
ciutat |
poli- |
policia, polític |
-poli, polis |
acròpoli(s), necròpoli(s) |
πολύς πολλή πολύ |
molt, divers |
poli- |
poligàmia, polígon, poliesportiu |
ποταμός ὁ |
riu |
-pòtam, -potàmia |
hipopòtam, Mesopotàmia |
πρᾶγμα τό |
acció |
pragma- |
pragmàtic, pragmatisme |
πρόσωπον τό |
persona |
prosopo- |
prosografia, prosopopeia |
πρῶτος η ον |
primer |
proto- |
protozous, prototipus |
πῦρ τό |
foc |
pir-, piro- |
piròman, piromància, pirotècnic |
ῥίς ῥινός ὁ |
nas |
rino- |
rinoceront, rinitis, otorinolaringòleg |
ῥυθμός ὁ |
ritme |
ritme, ritm- |
rítmic, protohistòria |
σῆμα τό |
signe |
sema- |
semàfor, semàntica |
σκηνή ἡ |
escena |
escena, esceno-, escen- |
escenografia, escenificar |
σκοπέω |
mirar |
-scopi, -scòpia, -scòpic |
demoscòpic, endoscòpia, telescopi |
στέλλω |
enviar |
-stol- |
epistolografia, epístola |
στῦλος ὁ |
columna |
estilo- |
estilogràfica, estilòbat |
-stil |
peristil, hexàstil |
σῶμα τό |
cos |
soma- |
somàtic, psicosomàtic, |
ταχύς εῖα ύ |
ràpid |
taqui- |
taquicàrdia, taquigrafia |
τέχνη ἡ |
art, tècnica |
tècn-, tecno- |
tècnica, tecnologia, tecnòcrata |
-tècnia, -tècnic |
pirotècnic, electrotècnia |
τῆλε |
lluny |
tele- |
telèfon, telègraf, televisió |
τομή ἡ |
tall |
-tom, -tomia |
àtom, traqueotomia |
τόνος ὁ |
to |
to, ton- |
tònic, tonal |
-ton |
àton, baríton |
ὕδωρ τό |
aigua |
hidr-, hidro- |
hidratar, hidroavió, hidrogen |
ὕπνος ὁ |
son |
hipno- |
hipnosi, hipnòtic, hipnologia |
ὑπό |
sota |
hipo- |
hipòtesi, hipotens, hipotenusa |
φάρμακον τό |
remei, medecina |
fàrmac, farmac-, farmaco- |
farmàcia, farmacològic |
φίλος ὁ
φιλέω ῶ |
amic estimar |
fil-, filo- |
filosofia, filologia, filantrop |
-fil, -fília |
germanòfil, zoofília |
φλέψ ἡ |
vena |
fleb-, flebo- |
flebitis, flebotomia |
φόβος ὁ |
por |
-fob, -fòbia |
xenòfob, claustrofòbia , hidrofòbia |
φύσις ἡ |
natura |
fis-, fisio- |
físic, fisioteràpia |
φυτόν τό |
planta |
fito- |
fitofàgia, fitoteràpia, |
φωνή ἡ |
veu |
fon-, fono- |
fonètica, fonema, fonògraf |
-fon, -fonia , -fònic |
simfonia, afònic, telèfon, anglòfon |
φῶς φωτός τό |
llum |
foto- |
fotografia, fotosíntesi |
χείρ ἡ |
mà |
quir-, quiro- |
quiromància, quiromassatge , quirúrgic |
χρόνος ὁ |
temps |
crono- |
cronologia, cronòmetre |
χρῶμα τό |
color |
crom-, cromo- |
cromosoma, cromàtic |
-crom |
policrom, monocrom |
ψεῦδος τό |
engany |
pseudo- |
pseudònim, pseudoprofeta |
ψυχή ἡ |
ànima |
psico-, psiqu- |
psique, psicologia, psiquiatria |
Webs d'interès
|